…są takie miejsca na świecie, gdzie historia woła do nas niemal po imieniu: „Zatrzymaj się!...” Wtedy trzeba przystanąć, zadumać się, zasmucić, a jedną z refleksji, jakie mogą towarzyszyć wrażliwemu człowiekowi, będą słowa Zofii Nałkowskiej „Ludzie ludziom zgotowali ten los”.

11 stycznia 2018 roku byliśmy w Państwowym Muzeum Pamięci Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.

Obóz Auschwitz jest dla świata symbolem terroru, ludobójstwa i Szoa. Utworzony został przez Niemców w połowie 1940 r. na przedmieściach Oświęcimia, włączonego przez nazistów do Trzeciej Rzeszy. Bezpośrednim powodem utworzenia obozu była powiększająca się liczba aresztowanych masowo Polaków i przepełnienie istniejących więzień. Pierwszy transport Polaków dotarł tam w czerwcu 1940 r. Początkowo miał to być kolejny z obozów koncentracyjnych, tworzonych przez nazistów już od początku lat trzydziestych. Funkcję tę Auschwitz spełniał przez cały okres swego istnienia, także gdy - od 1942 r. - stał się równocześnie jednym z ośrodków „Endlösung der Judenfrage” (ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej) - nazistowskiego planu wymordowania Żydów zamieszkujących okupowane przez III Rzeszę tereny.

Inspiracja do odwiedzenia Auschwitz-Birkenau zrodziła się na lekcjach języka polskiego, kiedy to uczniowie klasy III gimnazjum poznawali literaturę II wojny światowej i gdy zrozumieli znaczenie pojęcia Holocaust. Wtedy pojawiła się potrzeba: Musimy TO zobaczyć!

W wycieczce wzięło udział 38 uczniów klas II i III gimnazjum z Grabkowa oraz VII a i VII b ze szkół podstawowych w Więsławicach i Grabkowie. To nic, że musieliśmy wstać około 5 nad ranem, to nic, że wróciliśmy około północy. Przeżyliśmy niecodzienną lekcję historii, której celami było przede wszystkim pogłębianie wiedzy historycznej i umiejętności zdobytych na lekcji języka polskiego, historii, religii, szczególnie zaś na temat ośrodków o szczególnym znaczeniu i wyjątkowej roli w dziejach narodu i państwa polskiego; poznanie zjawiska Holocaustu na tle wydarzeń II wojny światowej i okupacji w Polsce, kształtowanie świadomości prawa człowieka do życia i godnej śmierci; budzenie szacunku i tolerancji wobec drugiego człowieka bez względu na rasę i wyznanie oraz poznanie martyrologii narodu polskiego, żydowskiego i innych narodów podczas II wojny światowej.

Zwiedzanie Muzeum zajęło nam około trzech godzin. Byliśmy na przemian zadziwieni, wstrząśnięci i zasmuceni. W milczeniu chłonęliśmy słowa przewodnika, bez komentarza oglądaliśmy pozostałości po ofiarach ludobójstwa w obozie Auschwitz. Ostatnim etapem tej nietypowej lekcji było Birkenau (Brzezinka). Tam pochyliliśmy głowy pod jedną z 23 tablic, tą w języku polskim, widniejących na Międzynarodowym Pomniku Ofiar Obozu. Monument stanął między ruinami dwóch największych krematoriów w Auschwitz II-Birkenau. Składa się ze spiętrzonych kamiennych bloków. Został odsłonięty 16 kwietnia 1967 r. z inicjatywy Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego/Auschwitz. Przeczytaliśmy:

„Niechaj na wieki będzie krzykiem rozpaczy i przestrogą dla ludzkości to miejsce, w którym hitlerowcy wymordowali około półtora miliona mężczyzn, kobiet i dzieci, głównie Żydów z różnych krajów Europy. Auschwitz-Birkenau 1940-1945”

Ewa Czarnecka